W jakich województwach przyjęto uchwały antysmogowe? Lista

Użytkowanie wiekowych źródeł ogrzewania przynosi liczne szkody dla środowiska i zdrowia ludzi. Z tego względu władze lokalne dysponują różnorodnymi narzędziami regulującymi kwestie spalania węgla, drewna i innych paliw. Jednym z nich jest uchwała antysmogowa. Co to takiego? Co ona zawiera? Gdzie została wprowadzona? Zapraszamy do artykułu.

Uchwała antysmogowa – co to takiego?

Uchwała antysmogowa to potoczna nazwa uchwały w sprawie wprowadzenia ograniczeń i zakazów w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. Jest to akt prawa miejscowego, którego celem jest poprawa jakości powietrza poprzez wprowadzenie konkretnych ograniczeń lub zakazów w zakresie stosowane do ogrzewania obiektów paliwa, a także użytkowanych instalacji do zapewnienia komfortu cieplnego lub podgrzania ciepłej wody użytkowej. Uchwały antysmogowe są podejmowane przez sejmiki wojewódzkie i mogą dotyczyć obszaru całej jednostki, jak i konkretnego miasta czy gminy. 

W Polsce nie istnieje ustawa antysmogowa, dlatego podstawą sporządzenia aktów miejscowych jest ustawa Prawo ochrony środowiska. Artykuł 96 ust. 1 reguluje między innymi informacje, jakie powinny znaleźć się w odpowiedniej uchwale. Są to przede wszystkim granice obszaru, na którym wprowadza się ograniczenia lub zakazy. Poza tym jednostka publiczna winna w niej podać typy podmiotów lub instalacji, dla których wprowadza się ograniczenia tudzież zakazy oraz „rodzaje lub jakość paliw dopuszczonych do stosowania lub których stosowanie jest zakazane na obszarze lub parametry techniczne lub rozwiązania techniczne lub parametry emisji instalacji, w których następuje spalanie paliw, dopuszczonych do stosowania na tym obszarze”. Znajomość treści uchwał może być istotna dla mieszkańców, którzy dzięki niej zdobędą wiedzę na temat tego, kiedy i na co przeprowadzić wymianę pieca.

Po co wprowadza się uchwały antysmogowe?

Uchwały antysmogowe wprowadza się w celu poprawy jakości powietrza oraz ochrony zdrowia publicznego. Smog, będący zanieczyszczeniem, ma poważne konsekwencje środowiskowe i medyczne. Znajdują się w nim szkodliwe substancje, takie jak pyły zawieszone (PM10 i PM2.5), tlenki azotu, dwutlenek siarki i inne, które mogą powodować lub nasilać choroby układu oddechowego, krążenia, a także nowotwory. Poprawa jakości powietrza zmniejsza ryzyko tych chorób i poprawia ogólny stan zdrowia ludności.

Istotnym elementem motywującym władze lokalne do wdrażania uchwał antysmogowych jest także chęć poprawy stanu środowiska naturalnego. Emitowane zanieczyszczenia z indywidualnych źródeł ogrzewania nie pozostają bez wpływu na funkcjonowanie roślin, zwierząt i ekosystemów. Redukcja obciążeń pozwala chronić bioróżnorodność i zdrowie ekosystemów. To także krok w celu zbliżenia się z regulacjami prawnymi. Wiele krajów, w tym Polska, jest zobowiązanych do spełniania określonych norm jakości powietrza ustanowionych przez prawo krajowe oraz unijne. Uchwała antysmogowa pomaga w spełnieniu tych wymagań.

Jakie ograniczenia i zakazy są ujmowane w uchwałach antysmogowych?

Popularna uchwała, którą niektórzy nazywają ustawą antysmogową gov, zawiera szereg zapisów dotyczących ograniczeń, mających za zadanie poprawić jakość powietrza na danym terenie. Dotyczą one przede wszystkim zakazu użytkowania tak zwanych ‘kopciuchów’. Oznacza to, że w danym regionie nie ma możliwości stosowania pieców węglowych najniższej klasy emisyjności. W następstwie tego zakazu właściciele gospodarstw domowych i przedsiębiorstw muszą wymienić źródło ciepła na nowocześniejsze, w tym przede wszystkim pompy ciepła, kotły na biomasę lub polecane przez nas elektryczne grzejniki konwektorowe Nogen.

Uchwała antysmogowa wielkopolska, małopolska i wiele innych przewidują także ograniczenia dotyczące rodzaju spalanego paliwa. Zabraniane jest spalanie drewna o wilgotności powyżej 20% czy używanie paliw takich jak miały i muły węglowe, węgiel brunatny lub flotokoncentraty. Przepisy regulują także kwestie ewentualnych kontroli oraz kar dla właścicieli, którzy nie dostosują się do nowych wymagań.

Szczegółowy wykaz aktualnie obowiązujących uchwał antysmogowych wraz z terminami oraz wymaganiami zawarto poniżej.

Uchwała antysmogowa dolnośląskie

Na terenie województwa dolnośląskiego obowiązują obecnie trzy uchwały antysmogowe. Jest to Uchwała nr XLI/1405/17 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego dotycząca wprowadzenia ograniczeń i zakazów na terenie Gminy Wrocław, Uchwała nr XLI/1406/17 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego obowiązująca dla obszaru uzdrowisk położonych w regionie, a także Uchwała nr XLI/1407/17 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego koncentrująca się na pozostałej części województwa. Ta ostatnia przewiduje między innymi:

• Zakaz spalania mułu i flotokoncentratu, węgla brunatnego, węgla kamiennego, który według deklaracji producenta zawiera ziarno poniżej 3mm oraz drewna o wilgotności powyżej 20% – od 1 lipca 2018 roku.
• Zakaz montażu ogrzewania niezgodnego z uchwałą w nowych budynkach – od 1 lipca 2018 roku.
• Usunięcie z użytkowania kotłów i pieców niespełniających wymogów emisyjnych 3 klasy – do 1 lipca 2024 roku.
• Usunięcie z użytkowania kotłów i pieców niespełniających wymogów emisyjnych 5 klasy – do 1 lipca 2028 roku.

Więcej na ten temat można znaleźć w artykule „Zakaz palenia kopciuchami na Dolnym Śląsku już obowiązuje. Jakie są kary za brak wymiany pieca?”.

Uchwała antysmogowa kujawsko-pomorskie

Uchwała antysmogowa kujawsko-pomorskie została przyjęta w 2019 roku, a następnie zaktualizowana uchwałą nr XXXV/510/21. Obejmuje ona swym zasięgiem cały obszar województwa. Do najważniejszych ustaleń dokumentu należy:

• Zakaz eksploatacji kotłów niespełniających wymogów żadnej z klas emisji (3, 4, ani 5.) oraz pieców lub kominków niespełniających wymogów Ecodesign – od 1 stycznia 2024 roku.
• Zakaz eksploatacji kotłów 3 i 4. klasy – od 1 stycznia 2028 roku.
• Zakaz użytkowania określonego rodzaju paliw, w tym także węgla i drewna w określonych miastach (Bydgoszczy, Ciechocinku, Grudziądzu, Inowrocławiu, Nakle nad Notecią, Toruniu, Włocławku oraz w Wieńcu-Zdroju).

Uchwała antysmogowa lubelskie

Tu podobnie jak w województwie kujawsko-pomorskim obowiązuje jedna uchwała antysmogowa (Uchwała nr XXIII/388/2021 Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 19 lutego 2021 r.). Nieco odmienne są z kolei zastosowane środki. Okresy przejściowe wyglądają w tym wypadku następująco:

• kotły bezklasowe oraz 1. i 2. klasy – obowiązek wymiany do końca 2023 roku. 
• kotły 3. i 4. klasy mogą być użytkowane tylko do końca 2026 roku. 
• kotły 5. klasy muszą zostać wyłączone z użytkowania do końca 2029 roku.

Uchwała antysmogowa lubuskie

W tym regionie obowiązują trzy uchwały antysmogowe: dla Zielonej Góry, dla Gorzowa Wlkp. oraz dla reszty województwa. Pierwsze dwie wprowadziły obowiązek stosowania kotłów spełniających wymogi emisyjne klasy 5. od początku 2024 roku. Pozostała część jednostki od 1 stycznia 2027 roku będzie musiała użytkować wyłącznie kotły, piece i kominki spełniające kryteria emisji i sprawności wg ekoprojektu. Co ciekawe uchwała nie wprowadza żadnych zakazów w zakresie dopuszczonych rodzajów paliw.

Uchwała antysmogowa łódzkie

Województwo łódzkie to specyficzny obszar, w którym zaproponowano część zapisów nie odnotowywanych nigdzie indziej. Przede wszystkich uchwała antysmogowa nie obejmuje instalacji grzewczych znajdujących się na zewnątrz budynków, które nie ogrzewają budynków ani ciepłej wody użytkowej oraz mają co najmniej 4-metrowy komin. Ponadto znacznie rozbudowano harmonogram wdrażania:

• Począwszy od 1 maja 2018 roku, nie ma już możliwości montowania ogrzewania niezgodnego z uchwałą w nowych obiektach. 
• Od 1 stycznia 2022 roku w eksploatacji pozostały wyłącznie tylko kominki i piece spełniające wymogi uchwały. 
• Już niebawem, bo od 1 stycznia 2025 mieszkańcy będą musieli pozbyć się kotłów i pieców niespełniających wymogów emisyjnych żadnej z klas.
• Do 1 stycznia 2026 urządzenia grzewcze zamontowane przed 1. maja 2018 roku będą musiały zostać doposażone w urządzenia filtrujące. 
• Do 1 stycznia 2028 roku mieszkańcy województwa łódzkiego będą musieli usunąć z eksploatacji kotły spełniających wymogi emisyjne klas 3. i 4.

Wyjątkami od tych reguł są osoby podłączone do sieci ciepłowniczej, dla których terminarz został przyspieszony.

Uchwała antysmogowa małopolskie

Uchwała antysmogowa małopolska została podzielona na dwie części: dla Krakowa i pozostałego obszaru. Wprowadza ona specyficzną definicję dopuszczanych kotłów na paliwa stałe, która oprócz spełniania wymagań ekoprojektu oraz norm emisyjności i sprawności 5 klasy, wymienia kotły automatyczne lub zgazowujące. Harmonogram wdrażania wygląda następująco:

• w nowych budynkach nie montuje się ogrzewania niezgodnego z uchwałą od połowy 2017 roku.
• Od 1 maja 2024 roku zakazano stosowania kotłów pozaklasowych oraz pieców i kominków niespełniających kryteriów emisji ekoprojektu lub kryterium sprawności min. 80%.
• Od początku 2027 roku wejdzie w życie zakaz stosowania kotłów poniżej klasy 5.

Uchwała antysmogowa mazowieckie

Podobnie jak w przypadku małopolski, także tu uchwała antysmogowa mazowiecka została podzielona na dwie części: ogólnowojewódzką oraz dla Warszawy i powiatów ościennych. W tym drugim przypadku zakazano ogrzewania węglem w stolicy już w październiku 2023 roku. Powiaty ościenne uzyskają ten sam zakaz 1 stycznia 2028 roku. Ponadto ograniczono możliwość ogrzewania biomasą w budynkach będących w zasięgu sieci ciepłowniczej. Dla pozostałej części województwa kluczowe daty to:

• 1 stycznia 2023 roku – konieczność pozbycia się kotłów niespełniających wymogów emisyjnych żadnej z klas normy.
• 1 stycznia 2028 roku – brak możliwości użytkowania kotłów spełniających wymogi emisyjne klas 3. i 4.

Uchwała antysmogowa opolskie

W tym województwie obowiązuje jedna uchwała antysmogowa przyjęta uchwałą nr XXXII/367/2017 Sejmiku Województwa Opolskiego z dnia 26 września 2017 r. Jej aktualizacja przewiduje wymóg wymiany kotłów bezklasowych do końca 2029 roku oraz obowiązek usunięcia z użytkowania kotłów klas 3 i 4 do końca 2031 roku. Mieszkańcy będą musieli także wymienić kominki na nowe, spełniające wymagania Ecodesign do końca 2035 roku. Dokument wskazuje także rodzaje paliw zakazanych w użytkowaniu, gdzie obok tradycyjnych rozwiązań znalazł się także torf.

Uchwała antysmogowa podkarpackie

Uchwała antysmogowa podkarpackie stanowi, że do 1 stycznia 2023 roku wszystkie kominki powinny być wymienione na takie, które spełniają wymogi Ecodesign. Harmonogram wdrażania ograniczeń został ponadto podzielony na 4 części:

• Dla kotłów eksploatowanych ponad 10 lat od daty produkcji lub nieposiadających tabliczki znamionowej i niespełniające norm emisji żadnej z klas, datą graniczną był 1 stycznia 2022 roku.
• Do 1 stycznia 2024 roku wymienić należało kotły eksploatowane od 5 do 10 lat od daty produkcji i niespełniające norm emisji żadnej z klas.
• Do 1 stycznia 2026 roku mieszkańcy województwa będą musieli wyeliminować z użytkowania kotły eksploatowane do 5 lat od daty produkcji niespełniające norm emisji żadnej z klas.
• Od 1 stycznia 2028 roku nie będzie można użytkować kotłów spełniających wymogi emisyjne klas 3. i 4.

Uchwała antysmogowa podlaska

W województwie podlaskim nie uchwalono do tej pory uchwały antysmogowej.

Uchwała antysmogowa pomorska

Czy w regionie, którego stolicą jest Gdańsk, obowiązuje uchwała antysmogowa? Pomorskie władze przygotowały aż trzy takie dokumenty: dla Sopotu, miast poza Sopotem i obszarów wiejskich. W pierwszej z nich zakazano palenia drewnem i węglem od 1 stycznia 2024 roku. Wyjątkiem jest tu użytkowanie kominków spełniających wymogi dyrektywy Ecodesign. 

W pozostałym miastach regionu uchwała wprowadza obowiązek podłączenia do sieci gazowej i/lub ciepłowniczej, jeśli któraś z tych opcji jest dostępna dla obiektu. Ponadto:

• Do 1 września 2024 roku muszą zostać wymienione kotły i kominki niespełniające wymogów emisyjnych na poziomie klasy 3.
• Do 1 września 2026 roku występuje przymus wymiany kotłów i kominków spełniające wymogi emisyjne na poziomie klas 3. i 4.
• Do 1 września 2035 roku podlegają wymianie kotły i kominki spełniające wymogi emisyjne na poziomie klasy 5.

Taki sam harmonogram występuje na terenach wiejskich województwa pomorskiego. Różnicą jest brak przymusu podłączenia do sieci gazowej, jeśli taka możliwość występuje.

Uchwała antysmogowa śląskie

W tym regionie występuje tylko jedna uchwała antysmogowa. Śląskie władze zaprojektowały następujący harmonogram działań:

• Od 1 września 2017 roku ograniczono możliwość montowania w nowych budynkach ogrzewania niezgodnego z uchwałą. 
• Do 1 stycznia 2022 roku mieszkańcy musieli się pozbyć kotłów eksploatowanych ponad 10 lat od daty produkcji lub nieposiadających tabliczki znamionowej (niespełniających norm emisji żadnej z klas).
• Dwa lata później z użytku zostały wycofane kotły eksploatowane od 5 do 10 lat od daty produkcji (niespełniające norm emisji żadnej z klas).
• Do 1 stycznia 2026 roku wprowadzono obowiązek pozbycia się kotłów eksploatowanych do 5 lat od daty produkcji (niespełniających norm emisji żadnej z klas). 
• Wreszcie tylko do końca 2027 roku będzie można użytkować kotły spełniające wymogi emisyjne klas 3. i 4.

W województwie śląskim wdrożono też tradycyjne zakazy dotyczące użytkowania niektórych rodzajów paliw.

Uchwała antysmogowa świętokrzyskie

Województwo świętokrzyskie to kolejna jednostka, która wprowadziła przymus przyłączania budynków do sieci gazowej/ciepłowniczej. Jego urzeczywistnienie nastąpi 1 lipca 2026 roku. Ponadto do 1 lipca 2023 roku należało wymienić kotły niespełniające wymogów emisji i sprawności klasy 3, zaś do 1 lipca 2024 roku – klas 3. i 4. Uchwała antysmogowa świętokrzyskie przewiduje ponadto obowiązek wymiany kotłów spełniających wymogi emisji i sprawności na poziomie klasy 5 do 1 lipca 2026 roku. 

Uchwała antysmogowa warmińsko-mazurskie

W województwie warmińsko-mazurskim nie uchwalono do tej pory uchwały antysmogowej.

Uchwała antysmogowa wielkopolskie

Śladem wielu innych regionów, także w tej części kraju mamy trzy dokumenty z kategorii uchwała antysmogowa. Wielkopolska oddzielnie potraktowała miasta Poznań i Kalisz oraz resztę województwa. Różnią się one między sobą szczegółami, a najważniejsze elementy kalendarza wdrażania pozostają tożsame. I tak:

• Do końca 2017 roku można było montować w nowych budynkach ogrzewanie niezgodnego z uchwałą.
• Do końca 2023 roku mieszkańcy musieli pozbyć się kotłów niespełniających wymogów emisyjnych i sprawności żadnej z klas.
• Do końca 2025 roku nadal mogą być użytkowane piece i kominki niespełniające docelowych wymogów uchwały, a po tym terminie należy je wymienić, albo alternatywnie doposażyć w instalację filtrującą spaliny do poziomu wymaganego przez ekoprojekt. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy urządzenie osiąga sprawność min. 80%.
• Wreszcie od 1 stycznia 2028 roku nie będzie możliwości użytkowania kotłów i pieców spełniających wymogi emisyjne klas 3. i 4. 

Uchwała antysmogowa zachodniopomorskie

A jak wygląda kwestia walki o jakość powietrza w Szczecinie i otaczających powiatach? Czy powstała tam uchwała antysmogowa? Zachodniopomorskie władze wprowadziły tylko jeden dokument, który obejmuje teren całego województwa. Wskazuje on dwa okresy przejściowe. Kotły bezklasowe należało wymienić do końca 2023 roku, z kolei kotły 3. i 4. klasy mogą być użytkowane do końca 2027 roku. Do tego samego dnia właściciele muszą wymienić kominki niespełniające wymagań Ecodesign.